แนวคิดการรวมกลุ่ม ตามแนวการพัฒนา การทำเกษตรทฤษฎีใหม่
กลุ่มส่งเสริมกสิกรรมไร้สารพิษวังน้ำเขียวเป็นกลุ่มเกษตรกรที่รวมตัวกันภายหลังที่ประสบปัญหาวิกฤตทางเศรษฐกิจในการทำการเกษตรเชิงเดี่ยว การบุกรุกทำลายป่าและสิ่งแวดล้อม และการใช้สารเคมีทางการเกษตรที่ส่งผลต่อคุณภาพชีวิตทั้งกับผู้ผลิตและผู้บริโภค
กลุ่มได้ก่อตั้งเมื่อวันที่ 27 มกราคม พ.ศ.2543 ประกอบด้วยสมาชิกกลุ่มจำนวน 37 คน ปัจจุบันมีสมาชิกรวมทั้งสิ้น 600 คนจาก32 หมู่บ้าน ในเขตอำเภอวังน้ำเขียว โดยกลุ่มดังกล่าวได้รับพระมหากรุณาโปรดเกล้าฯจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ให้รับไว้ในโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริและได้จดทะเบียนจัดตั้งเป็นกลุ่มสหกรณ์การเกษตร และสถานที่การฝึกอบรมรวมทั้งมีการสาธิตกิจกรรมการเพาะปลูกทางการเกษตรโดยไม่พึ่งพาสารเคมีตลอดจนการดำเนินชีวิตตามแนวเศรษฐกิจพอเพียงให้แก่เกษตรกรและผู้สนใจทั่วไป ปัจจุบันใช้ชื่อว่า “ศูนย์ศึกษาการพัฒนาของชาวบ้าน โครงการส่งเสริมกสิกรรมไร้สารพิษ อันเนื่องมาจากพระราชดำริ” โดยศูนย์ได้น้อมนำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเป็นพื้นฐานหลักการพัฒนาการเกษตรตามแนวทฤษฎีใหม่3 ขั้นตอนตามลำดับดังนี้
ขั้นที่ 1 กิจกรรมพึ่งตนเอง
กลุ่มยึดหลักการ“ตนเป็นที่พึ่งแห่งตน”โดยมุ่งเน้นการผลิตพืชผักผลไม้ให้เพียงพอกับความต้องการบริโภคภายในชุมชนเป็นอันดับแรก เมื่อเหลือจากการบริโภคแล้วจึงแบ่งปัน และนำออกจำหน่ายสู่ตลาดภายใน และภายนอกชุมชน มีระบบการบริหารจัดการกลุ่มตามโครงสร้างด้านคุณธรรม มีวิถีชีวิตเรียบง่ายพออยู่พอกิน บริโภคผลผลิตที่ทำใช้เองภายในชุมชนและพอเพียง พึ่งพาตนเองได้บนพื้นฐานความประหยัด ลดค่าใช้จ่ายโดยการสร้างสิ่งอุปโภค/บริโภคภายในชุมชน เช่น การทำปุ๋ย และพลังงานทดแทน เป็นต้น
ขั้นที่ 2 กิจกรรมพึ่งพิง
กลุ่มได้พัฒนาจัดตั้งและจดทะเบียนเป็นสหกรณ์การเกษตรโดยมีสมาชิก 2 ประเภท คือสมาชิกสามัญที่มีภูมิลำเนาในเขตพื้นที่วังน้ำเขียวและสมาชิกวิสามัญ ทั้งที่เป็นบุคคลหรือนิติบุคคลซึ่งอยู่นอกพื้นที่ กลุ่มมีวัตถุประสงค์เพื่อร่วมมือและช่วยเหลือกันภายในชุมชนให้เกิดประโยชน์ทั้งต่อตนเองและชุมชนอย่างเป็นธรรม เพื่อนำไปสู่การพัฒนาชุมชนแบบยั่งยืน โดยมีกิจกรรมในรูปแบบดังนี้
- ส่งเสริมการผลิตผักไร้สารพิษ ให้คำแนะนำการปลูกผักไร้สารพิษโดยการจัดโควต้าการผลิตผักให้กลุ่ม และจัดวงรอบการผลิตเพื่อให้ผลิตให้เพียงพอต่อความต้องการของตลาด
- การรวบรวม มีโรงงานรวบรวมผลผลิตทางการเกษตรโดยไปรับผลผลิตจากแปลงผักของสมาชิก เพื่อจัดส่งตามตลาดและผู้จัดจำหน่าย
- การคัดแยกบรรจุภัณฑ์ สมาชิกจะตกแต่งผักที่โรงรวบรวมผักและบรรจุผลผลิตภายใต้สัญลักษณ์องค์กร
- การจัดจำหน่าย สหกรณ์จะส่งผลผลิตไปจำหน่ายที่ตลาดและผู้บริโภค
- การธนาคารกลุ่ม ให้บริการชำระค่าผลผลิตของสมาชิกโดยสมาชิกทุกคนจะมีเงินฝากกับธนาคาร
- การส่งเสริมอาชีพ สมาชิกกลุ่มแม่บ้านจะได้รับการสนับสนุนให้ทำอาชีพเสริมและสร้างรายได้ให้กับครอบครัว
ขั้นที่ 3 กิจกรรมพึ่งพา
ศูนย์ได้น้อมนำหลักทฤษฎีใหม่ขั้นที่ 3 คือ การพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกันมาปฏิบัติให้เป็นธรรมมีการประสานความร่วมมือกับภาครัฐ องค์กรเอกชน สถาบันการศึกษา หรือกลุ่มองค์กรต่างๆ ในการสร้างขยายเครือข่ายเป็นแหล่งพัฒนากระบวนการเรียนรู้ของชุมชนบนพื้นฐานการมีส่วนร่วม และพัฒนาคุณธรรมเพิ่มศักยภาพการดำเนินวิถีชีวิตของคนในชุมชนให้ยึดหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ปัจจุบันศูนย์ได้สร้างเครือข่ายกับภาครัฐ โดยการแลกเปลี่ยนเรียนรู้และพัฒนาองค์ความรู้เกี่ยวกับการทำกสิกรรมไร้สารพิษจนได้รับการรับรองผลิตภัณฑ์อินทรีย์มาตรฐานของไทย ภายใต้โครงการความปลอดภัยด้านอาหารจากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์
ศูนย์ได้น้อมนำหลักทฤษฎีใหม่ขั้นที่ 3 คือ การพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกันมาปฏิบัติให้เป็นธรรมมีการประสานความร่วมมือกับภาครัฐ องค์กรเอกชน สถาบันการศึกษา หรือกลุ่มองค์กรต่างๆ ในการสร้างขยายเครือข่ายเป็นแหล่งพัฒนากระบวนการเรียนรู้ของชุมชนบนพื้นฐานการมีส่วนร่วม และพัฒนาคุณธรรมเพิ่มศักยภาพการดำเนินวิถีชีวิตของคนในชุมชนให้ยึดหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ปัจจุบันศูนย์ได้สร้างเครือข่ายกับภาครัฐ โดยการแลกเปลี่ยนเรียนรู้และพัฒนาองค์ความรู้เกี่ยวกับการทำกสิกรรมไร้สารพิษจนได้รับการรับรองผลิตภัณฑ์อินทรีย์มาตรฐานของไทย ภายใต้โครงการความปลอดภัยด้านอาหารจากกระทรวงเกษตรและสหกรณ
ที่มา : ศูนย์ศึกษาการพัฒนาของชาวบ้านโครงการส่งเสริมกสิกรรมไร้สารพิษอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดนครราชสีมา